خانه موزه استاد صبا
- ...
- ...
- تعداد کلمات
موزه صبا، یکی از زیباترین موزه‌های استان تهران و مربوط به استاد ابوالحسن صبا، هنرمندِ برجسته موسیقی ایرانی است که در این مقاله به معرفی کامل آن خواهیم پرداخت.
اگر جز موزه‌گردهایی هستید که شدیدا به موزه‌های هنری معاصر علاقه دارند، حتما باید به موزه استاد صبا که در لیست جاهای دیدنی تهران قرار دارد، سری بزنید. خانه استاد صبا یکی از موزه‌های هنری معروف شهر تهران است که در این مقاله قصد معرفی و بررسی کامل آن را داریم.
آنچه در ادامه از موزه استاد صبا می‌خوانید:
استاد صبا کیست؟
قبل از اینکه به معرفی موزه استاد صبا بپردازیم باید این موضوع را مطرح کنیم که صبا کیست و علت اینکه نام او بر روی یکی از دیدنی‌ترین موزه‌های تهران گذاشته شده است، چیست.
استاد ابوالحسن صبا از اساتید بزرگ موسیقی اصیل ایران و یکی از بزرگترین و مجرب‌ترین ویولن‌نوازان تاریخ کشورمان است. او در سال ۱۲۸۱ هجری خورشیدی، در شهر تهران متولد شد. اولین استاد او در زمان کودکی پدرش بود. ابوالقاسم كمال‌السلطنه، فرزند محمد جعفر خان صدرالحكما، فرزند محمودخان صبا، شاعر و نقاش بلند آوازه عهد ناصری و از مردان فاضل و هنردوست عصر خویش بود. كمال‌السلطنه طبیب و ادیب و دوست‌دار موسیقی بود.
او به سازهای ویولن، سنتور، تار، نی و ضرب کاملا مسلط بود. اما ساز اصلی استاد ویولن بود كه آن را نزد حسین خان هنگ آفرین فرا گرفت. همچنین سنتور را نزد علی‌اكبر شاهی و حبیب سماعی، كمانچه را نزد حسین‌خان اسماعیل‌زاده، ضرب را نزد حاجی‌خان ضربی، نی را نزد اكبر خان، تار را نزد استاد علی نقی وزیری و سه تار را در مكتب استاد میرزا عبدالله و غلامحسین درویش به كمال رسانید.
صبا در جوانی به مدرسه كمال‌الملك رفت و نقاشی را فرا گرفت. همچنین، مهارت‌هایی چون سوهان‌كاری، نجاری، ریخته‌گری، معرق‌كاری و خاتم‌كاری به دست آورد كه بعدها این مهارته‌ها را در ساخت آلات موسیقی به كار بست. ابولحسن صبا علاوه بر نوازندگی، به آهنگسازی نیز علاقه داشت و همچنین موسیقی و ادبیات كلاسیك ایران را به خوبی می‌شناخت و زبان انگلیسی را خوب می‌دانست. او به پرورش گل نیز علاقه‌مند بود.
صبا که دیگر به درجه استادی رسیده بود و به تدریس علم موسیقی می‌پرداخت، در سال ١٣١١ هجری شمسی با يکی از شاگردان خود با نام منتخب اسفندياری، دخترعموی نيما يوشيج، ازدواج کرد و صاحب سه دختر با نام‌های غزاله، ژاله و رکسانا شد. نکته عجیب درباره او این است که او هيچ‌گاه فرزندانش را به يادگيری موسيقی تشويق نمی‌کرد.
استاد صبا در شب جمعه ۲۹ آذر ماه ۱۳۳۶ در سن ۵۵ سالگی به علت ناراحتی قلبی چشم از جهان فروبست. بعد از مرگ استاد، بر طبق وصیت ایشان و به خاطر تجلیل و قدردانی از این هنرمند نامی، خانه ایشان در ۲۹ آبان ۱۳۵۳، به موزه تبدیل شد و همسر ایشان به كمك فرزندان استاد، اشیاء و لوازم متعلق به استاد را جمع‌آوری و به موزه اهدا كردند.
خانه موزه ابوالحسن صبا
بعد از مرگ استاد ابوالحسن صبا در سن 55 سالگی بر اثر سکته قلبی خانه او طبق وصیتی که پیش از مرگ کرده بود و با همکاری خانم اسفندياری (همسر محترم ایشان) و فرزندان او تبدیل به موزه موسیقی شد. موزه استاد فقید، خانه مسکونی و اجدادی اوست که توسط پدرش ابوالقاسم خان پزشک دربار ناصرالدین شاه خریده شد و تا هفت پشت در آن زندگی کرده‌اند. خانه صبا در آبان ماه سال ۱۳۵۳ شمسی تبدیل به موزه شد و در معرض بازدید عموم قرار گرفت. انتخاب خانه استاد صبا به عنوان یک موزه هنری، در راستای بزرگداشت صبا و ارج نهادن به میراث ارزشمند او در موسیقی ایران بوده است. این موزه مهجور، در حال حاضر تحت مراقبت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد.
معرفی بخش‌های مختلف موزه
این خانه‌ی بزرگ دارای پنج اتاق، زیر زمین و حیاطی کوچک است که به علت حفظ معماری قدیمی، شما را به محض ورود به موزه، به دوران زندگی صبا می‌برد. درست پس از درب ورودی موزه، حیاط زیبایی را مشاهده خواهید کرد که حوض پر از آب کوچکی در مرکز آن خودنمایی می‌کند. سمت راست شما، دالانی است که در اصل، موزه از آنجا و با عبور از مقابل اتاقک نگهبانی آغاز می‌شود. بخش بزرگی از موزه درباره تصاویر، لوازم شخصی استاد صبا و اسناد و نامه‌های اداری و مکاتبات شخصی اوست.
بخش دوم و بزرگترین بخش این موزه در بر گیرنده سازهای موزه است که از نظر قدمت و ارزش، کم‌نظیر هستند. بخش سوم و پایانی موزه نیز به مجموعه یادگارهای خانم اسفندیاری کوه نور، همسر استاد صبا، تعلق دارد. این بخش بزرگ، به ۹۰ عروسک اختصاص دارد که لباس اقوام مختلف ایران را پوشیده‌اند؛ لباس‌هایی که بر اساس تحقیق و تفحص این خانم پژوهشگر و به‌وسیله خود او بر تن این عروسک‌ها دوخته شده است. لباس‌ها به مردم مناطق گوناگون کشور از جمله خراسان، قم، یزد، بندرعباس، گیلان، کردستان، ترکمن صحرا و... تعلق دارد. به گفته بسیاری از کارشناسان، مجموعه خانم صبا که در موزه استاد صبا واقع شده است به‌نوعی اولین مجموعه کامل مردم‌شناسی در ایران به شمار می‌رود. هر چند که ما در شهر تهران موزه عروسک‌های ملل هم به طور مجزا داریم.
علاوه بر بخش‌های اصلی موزه که تا اینجا ذکر شد، زیرزمین بزرگی در خانه صبا نیز وجود دارد که به حوض‌خانه‌های قدیمی شباهت داشته و در گذشته محل تدریس استاد صبا برای استادانی چون غلامحسین بنان، علی اکبر شهنازی، فرامرز پایور، علی تجویدی، احمد عبادی، علی اضغر بهاری و... بوده است.
آثار موجود در موزه صبا
به طور کلی آثار موجود در موزه صبا به دو دسته متفاوت تقسیم می‌شوند. دسته اول که شامل لوازم شخصی، عکس‌ها، یادداشت‌ها و سازهای مختلف استاد صبا در طول زندگی اوست و دسته دوم نیز شامل صنایع دستی، لباس‌های سنتی، سازهای کهن قدیمی و هنرهای دستی است که تثریبا همه‌ی آنها توسط همسر استاد صبا گردآوری شده‌اند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید تلاش‌های همسر صبا برای گردآوری این آثار کم‌نظیر است. خانم صبا اولین زنی است که در ایران به نگارش دستور صنایع دستی و خیاطی پرداخت و هنرهای دستی از جمله خیاطی و گلدوزی را علاوه بر تدوین در قالب کتاب، تدریس کرد.
آدرس موزه استاد صبا به همراه نقشه
- آدرس موزه استاد صبا : تهران، میدان بهارستان، خیابان ظهير الاسلام، شماره ۹۰
- ساعت کار موزه صبا: ساعات بازدید از خانه موزه ابوالحسن صبا، در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ تا ۱۴ است. در صورت بسته بودن در، کافی است زنگ در را بزنید. یکی از ویژگی‌های مثبت این موزه این است که برای ورود به آن نیازمند پرداخت هیچ هزینه‌ای نخواهید بود و بازدید از این مجموعه فرهنگی کاملا رایگان است.
- دسترسی به موزه از طریق حمل و نقل عمومی: نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به خانه موزه ابوالحسن صبا، ایستگاه بهارستان است که با استفاده از خط دو (فرهنگسرا-صادقیه) می‌توانید خود را به آن برسانید. از این ایستگاه تا موزه حدود ۵۰۰ متر فاصله است.
در پایان باید بگویم که قطعا یکی از دلنشین‌ترین کارها برای علاقه‌مندان به هنر و موسیقی، بازدید از موزه‌هایی است که به معرفی شخصیت‌های بزرگ تاریخ موسیقی ایران و آثار آنها می‌پردازند. اگر شما نیز جز علاقه‌مندان به استاد صبا و هنر ناب او هستید، بازدید از خانه موزه استاد صبا برای شما الزامی خواهد بود. همچنین اگر قبلا از این موزه زیبا بازدید داشته اید می‌توانید تجربیات خود درباره این موزه را در بخش نظرات سایت با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
