باغ موزه قصر
- ...
- ...
- تعداد کلمات
باغ موزه قصر تهران یکی از مکان‌های دیدنی شهر تهران است که با پیشینه تاریخی غنی که دارد می تواند اطلاعات جامعی درباره دوران پهلوی را به بازدیدکنندگان الغا کند. در ادامه با معرفی باغ موزه قصر و بخش های دیدنی ان همراه باشید.
باغ موزه قصر یکی از زیباترین مراکز فرهنگی، تاریخی کشور و از جاهای دیدنی تهران است. نکته مهم درباره این مکان تاریخی این است که ساختمان باغ موزه قصر، نخستین و تنها زندان پایتخت در دوره پهلوی بوده است. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا باغ موزه قصر بیشتر بشناسید.
آنچه در ادامه از باغ موزه قصر خواهید خواند:
- تاریخچه باغ موزه قصر تهران
- زندانیان مشهور باغ موزه قصر
- بخش‌های مختلف باغ موزه قصر
- باغ موزه قصر کجاست؟
- باغ موزه قصر ساعت بازدید
تاریخچه باغ موزه قصر تهران
باغ موزه قصر در دوره قاجار و در سال 1177 به دستور فتحعلی شاه به عنوان یکی از بزرگترین قصرهای شاهنشاهی پایتخت ساخته شد. این قصر، در دوره‌ی پهلوی و در سال 1308 به دستور رضاخان تغییر کاربردی پیدا کرده و تبدیل به زندان قصر شد. علت این تغییر کاربری، ظرفیت ناکافی دیگر زندان‌های کوچک تهران بود. پس از انقلاب اسلامی ایران نیز این زندان تا مدت زیادی محل نگهداری از زندانیان غیر سیاسی بود تا اینکه در سال 1382 شمسی، به دستور شهرداری تهران تغییر کاربری داد و تبدیل به مجموعه فرهنگی تاریخی باغ موزه قصر شد. علت این تغییر گسترده، قرار داشتن زندان در ناحیه مرکزی پایتخت و فرسوده‌شدن بافت ساختمانی آن بود.
ژوبر که فرستاده مخصوص ناپلئون بناپارت به دربار فتحعلی شاه بوده است در اوایل دوره‌ی قاجار از این قصر بازدید کرده و در وصف آن این‌طور نوشت:
«قصر قاجار بر فراز تپه‌ای واقع شده است. این مکان بنایی است بسیار زیبا که با آجر ساخته شده و باغ بسیار بزرگی بر آن احاطه دارد. نهر آبی نیز از وسط باغ جاری است که پس از تشکیل حوض‌ها و فواره‌ها، در جایگاه زیردست گم می‌شود. عمارت قصر در نهایت جلال و شکوه تزئین شده و نقاشی‌هایی در کمال ظرافت و دقت در آن انجام شده است که زینت افزای آن است. اعلی‌حضرت سه ماه اول سال ایرانی که با مارس و آوریل و مه سال ۱۸۰۶ مسیحی مطابقت داشت، در این قصر گذرانیدند».
زندانیان مشهور باغ موزه قصر
نکته بسیار جالب درباره این زندان این است که نخستین زندانی آن، سازنده آن یعنی سرتیپ درگاهی بوده است! او تنها دو روز پس از افتتاح زندان توسط رضا شاه، در زندانی که خود ساخته بود گرفتار شد. افرادی مانند قوام السلطنه، صارم الدوله، صولت الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی و علیمردان خان بختیاری به همراه پنجاه و سه نفر، محمد فرخی یزدی و همچنین دکتر تقی ارانی، برخی دیگر از زندانیان مشهور محبوس شده در زندان قصر هستند. اطلاعات بیشتر درباره زندانیان باغ موزه قصر را می توانید در بازدید از موزه مارکوف و موزه سیاسی آن دریافت کنید.
بخش‌های مختلف باغ موزه قصر
مجموعه فرهنگی تاریخی باغ موزه قصر فضای پهناوری را شامل می‌شود که علیرغم داشتن فضای سبز طبیعی وسیع، ساختمان‌های تاریخی متعددی را در خود جای داده است. ساختمان‌های زیبایی که قدمت بعضی از آنها به دوران سلطنت قاجار بازمی‌گردد و امروزه هرکدام برای کاربرد خاصی در حال استفاده هستند. با ما در ادامه با معرفی بخش‌های اصلی باغ موزه قصر همراه باشید.
موزه مارکوف زندان قصر
موزه زندان مارکوف معروف‌ترین و بزرگترین بخش از باغ موزه قصر است. این زندان که توسط یک معمار روسی به همین نام در دوره رضاخان ساخته شده است با مساحتی بالغ بر 8800 متر مربع از فضاهای متنوعی همچون مرکز اسناد، تصاویر و اشیاء تاریخی، نمایشگاه، گالری موسمی، کافه گالری و سالن اجتماعات چند منظوره، کتابفروشی دائمی (با مضامین تاریخ انقلاب و مبارزات سیاسی و کتب مرتبط با زندان) و زورخانه تشکیل شده است.
نکته جالب درباره این بنا این است که مهندسین سازمان میراث فرهنگی تمامی تلاش خود را به کار برده‌اند تا این زندان قدیمی از حالت کهنه و مخوف آن خارج شده و تبدیل به یک موزه کاربردی و زیبا شود. خوشبختانه باید بگویم آنها به طورکلی در کار خود موفق بوده‌اند و امروزه فضای زندان مارکوف و سلول‌های آن به شکلی است که شما می‌توانید از جای‌جای آن نکات جذاب و تاریخی درباره تاریخ زندان قصر را بیاموزید. بازدید از موزه مارکوف به تمامی بازدیدکنندگان باغ موزه قصر پیشنهاد می‌شود چراکه یکی از اصلی‌ترین بخش‌های باغ موزه است.
تاریخچه زندان مارکوف
با كودتاي سال 1299 شمسی و روی كار آمدن رضاخان و حکومت تازه تاسیس پهلوی، سقف ساختمان نظميه با توپ ويران شد و زندانيانی كه در ساختمان بلديه زندانی بودند، همگي رها و متواری شدند. پس از وقوع آن حادثه، زندان به طورکلی از بين رفت اما با در دست گرفتن حكومت توسط رضاخان و ايجاد رعب و وحشت در کشور، سرتيپ درگاهی، رييس نظميه آن دوران به علت وجود شرایط اضطراری و نبود امکانات کافی، تقاضای يك محل وسيع و تازه برای به بند كشيدن مخالفان و متعرضان حکومت نوپای پهلوی را كرد.
نيكلا ماركوف روسی که یک معمار مجرب و یکی از دوستان نزدیک رضاخان بود، مامور بررسی و انتخاب مكانی مناسب و ایده‌آل برای احداث نخستين زندان رسمی و متمركز در پایتخت شد. مارکوف قصر قاجاری را برای ساخت زندان انتخاب کرد. دلیل این انتخاب چیزی جز متروکه و بلااستفاده بودن قصر قاجار نبود. با انتخاب این مکان عملا هزینه ساخت زندان به بیش از نصف می‌رسید و در زمان ساخت آن نیز صرفه‌جویی قابل‌توجهی می‌شد که برای حکومت جوان پهلوی الزامی بود. مارکوف نظر خود را با رضاخان درمیان گذاشت و پس از بازدید رضاخان از ساختمان متروکه قصر قاجار، سریعا با پیشنهاد مارکوف موافقت کرد و تصمیم گرفت خود نیز در افتتاحیه زندان قصر شخصا حضور داشته باشد. تصمیمی که معانی زیادی داشت و انتقادی فراوانی را برای او به وجود آورد.
موزه سیاسی زندان قصر
موزه سیاسی با مساحتی در حدود 5 هزار مترمربع یکی دیگر از ساختمان‌های بزرگ باغ موزه قصر است. این ساختمان بزرگ شامل محل زندان‌ها، کتاب‌خانه، حسینیه، مرکز مطالعات و موزه است و اسناد سیاسی و تاریخی زیادی از دوره پهلوی را شامل می‌شود. اگر قصد دارید درباره سیاست‌های مدیریتی زندان قصر، زندانیان مشهور و علت زندانی شدن آنها و همچنین اسناد تاریخی دوره پهلوی اول و دوم بیشتر بدانید، حتما بازدید از موزه سیاسی باغ موزه را در برنامه خود قرار دهید.
تاریخچه زندان سیاسی
زندان سیاسی که یکی از ایده‌های رزم آرا بوده است در دهه سی شمسی در شمال شرقی زندان مارکوف تاسیس شد. از همان ابتدا هدف از ساخت این زندان، چیزی جز اختصاص یک فضای مخصوص و مخوف برای زندانیان سیاسی مخالف رژیم پهلوی نبوده است. مبارزین سیاسی مانند شهید نواب صفوی و یارانش، شهید عراقی، آیت‌الله طالقانی و چهره‌های فرهنگی مانند احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، نجف دریا بندری و... همگی از افرادی بودن که متاسفانه روزگاری در زندان سیاسی مبحوس شده‌اند.
سروستان و باغ ايرانی
به غیر زندان‌ها و فضای مخوفی که ممکن است در آنها وجود داشته باشد، باغ موزه قصر دارای فضای طبیعی وسیع و زیبایی است که آن را باغ ایرانی می‌نامند. باغ ایرانی با 5000 مترمربع وسعت از پوشش گياهی زیبا و سرسبز پوشيده شده و نارون، كاج، انگور، چنار، توت، بيدمجنون، تبريزي، زرشك زيتوني و سروناز از جمله این گیاهان هستند. درست در شرق باغ ایرانی، سروستانی زیبا واقع شده است که مملو از درختان سروی است که قدمت برخی از آنها به دوره پهلوی باز می‌گردد. بازدید از باغ ایرانی و سروستان مجاور آن باعث می‌شود کمی از فضای تاریک موزه‌ی زندان فاصله گرفته و زیر سایه درختان سبز نفسی تازه کنید.
عمارت کلاه فرنگی
عمارت کلاه فرنگی یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های باغ موزه قصر است که قدمت آن به دوران قاجاریه باز می‌گردد. این عمارت در سال 1291 به دستور ناصرالدین شاه قاجار در اطراف قصر قجری ساخته شد. ساختمان زیبای عمارت کلاه فرنگی و باغ‌های دیدنی اطراف آن باعث شده بود تا این عمارت به مکانی برای برگذاری مجالس عروسی کاخ‌نشینان و یکی از تفرجگاه‌های شاه تبدیل شود. متاسفانه پس از به کار آمدن خاندان پهلوی، کاربری این عمارت و باغ‌های اطراف آن به طورکلی تغییر کرد و با دستور رضاخان این فضا تبدیل به یک پادگان نظامی شد. این بنای تاریخی در سال ۱۳۴۶ شمسی در لیست آثار ملی ثبت شد اما به دلیل نظامی بودن محوطه، امکان بازدید و نگهداری و بازسازی وجود نداشت.
هم‌اکنون از کل مجموعه عمارت کلاه فرنگی، تنها کاخ اصلی بر جای مانده‌است و تمامی باغ‌ها و ساختمان‌های ریز و درشت اطراف آن از بین رفته‌اند. شما می‌توانید با بازدید از باغ موزه قصر تهران، اثار به جای مانده از عمارت کلاه فرنگی که روزگاری تفرجگاه خاندان سلطنتی قاجار بوده است را مشاهده کنید.
نیایشگاه
یکی از ساختمان‌های زیبا در باغ موزه قصر، ساختمان نیایشگاه است. از این ساختمان در اوایل انقلاب اسلامی ایران به عنوان دادگاه استفاده می‌شده است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد نیایشگاه باغ موزه قصر، کاشیکاری‌های زیبای ان است که توسط اساتید کاشیکار ایرانی به سبک معماری اصیل ایرانی در دوران پهلوی انجام شده است. این ساختمان بعدها مورد بازسازی قرار گرفت که در طول بازسازی سعی شد بافت تاریخی آن پابرجا بماند.
سالن فرخی یزدی
سالن فرخی یزدی در اصل سالن امفی تئاتر باغ موزه قصر است که با گنجایش تقریبا دویست نفر، میزبان همایش‌های گوناگون کاخ موزه است. سالن فرخی یزدی در غرب کاخ موزه واقع شده است و مجهز به سیستم‌های صوتی و تصویری جهت ارائه خدمات همایشی است.
برج‌های دیده‌بانی
برج‌های دیده‌بانی، بناهای باقی مانده از دوران پهلوی اول هستند که دورتادور باغ موزه قصر را پوشانده‌اند. برج جنوب شرقی باغ موزه، دارای تلسکوپ و دوربین دوچشمی برای رصدهای نجومی و شهری است که بازدیدکنندگان می توانند از آن استفاده کنند.
نگارخانه ملک‌الشعرای بهار
این نگارخانه که با عنوان گالری باغ موزه قصر نیز شناخته می‌شود در ساختمان مارکوف قرار دارد. قابلیت به نمایش گذاشتن بیش از 400 تابلو، نورپردازی عالی و طراحی مناسب از جمله ویژگی‌های نگارخانه ملک الشعرای بهار هستند. اگر علاقه‌مند به تماشای آرشیو تصاویر به جامانده از کاخ موزه قصر در دوران پهلوی هستید، حتما باید سری به نگارخانه ملک‌الشعرای بهار بزنید.
باغ موزه قصر کافه
کافه لقانطه، یکی از نخستین کافه‌های مشهور شهر تهران است که از سال 1285 در خیابان همایون شروع به کار کرد. بعدها با افزایش شهرت کافه، شعب مختلفی از آن در خیابان‌های دیگر تهران مانند بهارستان و نظامیه افتتاح شد. از سال 1396 کافه‌ای در باغ موزه قصر تاسیس شده که یادآور یکی از اولین کافه‌های مدرن تهران یعنی کافه لقانطه است. در این کافه موزه زیبا سعی شده تا به بهترین شکل، فضای سنتی و زیبای کافه لقانطه حفظ شود و بازدیدکنندگان بتوانند به بهترین شکل ممکن با فضای کافه ارتباط بگیرند. بازدید از کافه موزه لقانظه در باغ موزه قصر را به تمامی عزیزانی که به دنبال یادآوری خاطرات تهران قدیم هستند پیشنهاد می‌کنیم.
با کافه‌های قدیمی تهران آشنا شوید!
باغ موزه قصر کجاست؟ (نقشه + مسیر دسترسی)
باغ موزه قصر در منطقه هفت شهر تهران و در میدان پلیس واقع شده است.
- آدرس باغ موزه قصر: تهران، اتوبان شهید صیاد شیرازی، خروجی پلیس شریعتی، میدان پلیس، باغ موزه قصر
مسیر دسترسی به باغ موزه قصر با مترو
قبل از هرچیز باید بدانید که نزدیک‌ترین ایستگاه مترو تهران به باغ موزه قصر، ایستگاه مفتح در خط یک مترو است. پس از رسیدن به مقصد و خروج از ایستگاه مترو مفتح به سمت انتهای خیابان مطهری حرکت کنید. سپس بعد از گذشتن از تقاطع خیابان شریعتی و مطهری به باغ موزه خواهید رسید.
باغ موزه قصر ساعت بازدید
خوشبختانه بازدید از باغ موزه قصر در دوران شیوع بیماری کرونا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی امکان‌پذیر است و شما عزیزان در تمامی روزهای هفته می‌توانید از این موزه زیبا دیدن کنید. زمان بازدید از موزه از ساعت 10 صبح الی 8 شب بوده و موزه تنها در روزهای 29 اسفند و 1 فروردین ماه تعطیل است.
- شماره تماس دفتر باغ موزه قصر: 02188423400
در پایان باید بگوییم، بازدید از باغ موزه قصر با زندان‌های مخوف و تاریخی‌اش و همچنین موزه‌های هنری و سیاسی‌اش قطعا می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ پهلوی جذاب باشد، آنهایی که قصد دارند درباره زندانیان سیاسی دوره پهلوی بیشتر بدانند و با نخستین زندان رسمی شهر تهران آشنا شوند. لذا اگر قصد تهران‌گردی داشته و تلاش می‌کنید از تمامی مکان‌های تاریخی و دیدنی شهر تهران بازدید کنید، تیم ما حتما بازدید از کاخ موزه قصر را به شما پیشنهاد می‌کند.
