سوغات مشهد
- ...
- ...
- تعداد کلمات
وقتی اسم مشهد برای سفر به میان می‌آید، همه از حرم امام رضا (ع) یاد میکنند و زیارت آن؛ اما این شهر در کنار زیارت بارگاه امام هشتم (ع)، جذابیت‌های دیگری هم دارد که می‌تواند سفرتان را سرشار از تجربه‌ها و خاطرات فراموش‌نشدنی کند. یکی جذابیت‌های سفر به مشهد، خرید سوغات و صنایع دستی زیبا و نفیس آن است.
جاهای دیدنی مشهد و سوغاتی؛ این همان چیزی‌ست که بعد از انتخاب از لیست جاهای دیدنی مشهد برای گشت‌وگذار، بلافاصله به ذهن همه گردشگرانی که این شهر را به عنوان مقصد سفرشان انتخاب کرده‌اند، خطور می‌کند؛ چراکه سوغاتی‌خریدن یک سنت همیشگی بین ایرانی‌ها بوده و هست. پس اگر سوال‌هایی از قبیل اینکه سوغات مشهد چیست؟ از مشهد سوغات چی بخرم؟ سوغات مشهد برای مردها، زن‌ها و بچه‌ها چیست؟ و بسیاری از این دست سوال‌ها، ذهن شما را به خود مشغول ساخته، این مطلب را بی‌بروبرگرد تا انتها بخوانید.
در این مقاله با سوغات و صنایع دستی مشهد آشنا می‌شوید:
سوغات مشهد چیست؟
همه فکر میکنند که سوغات مشهد فقط زرشک و زعفران و نبات است، اما واقعیت اینجاست که مشهد تنوع سوغاتی بسیار زیادی دارد. از سنگ‌تراشی و فیروزهتراشی گرفته تا نمدبافی و پوستیندوزی و هیچ‌چیز به اندازه همین سوغاتی‌ها شما را با فرهنگ بومی مشهد آشنا نمی‌کند. در ادامه همراه یومگ باشید تا بهترین‌های سوغات‌های مشهد را به شما معرفی کنیم.
هرکارهتراشی در مشهد
هرکاره‌های مشهدی در همه‌جای جهان شهرت پیدا کرده‌اند. هرکاره، به دیگ‌های سنگی بزرگ‌وکوچکی می‌گویند که طبخ غذا در آن به کامل‌ترین و خوشمزه‌ترین شکل ممکن اتفاق می‌افتد. نام سنگی که برای ساختن این دیگ‌ها از آن استفاده میکنند سرپانتین است و خاصیت سرپانتین در چکش‌پذیری آسان و مقاومتش در برابر آتش است. این سنگ با اینکه نرم و ضربه‌پذیر است و می‌تواند در شکل‌های مختلف فرم بگیرد، اما در برابر آتش بسیار مقاوم است. به همین خاطر بهترین ظرف‌های طبخ غذا را از آن می‌سازد و به آن «هرکاره» می‌گویند.
زمانی این نوع سنگ در کوهسنگی مشهد فراوان بود و از همان‌جا سنگ‌ها را می‌‌بردند به کارگاه‌های هرکارهتراشی و با آن دیزی سنگی می‌ساختند. قدیمی‌ترها خوب به یاد دارند که کوهسنگی مشهد مرکز تولید هرکاره و صنایع‌دستی سنگی بود. امروز هم در همان کوهسنگی می‌توانید مغازه‌های فروش صنایع دستی سنگیی مشهد را ببینید، با این تفاوت که امروز سنگ‌های آن را از معدن‌های سنگ اطراف مشهد تامین میکنند.
هرکارهتراشی و قلم‌زنی روی سنگ‌ها را می‌توانید در هنر دست هنرمندان مشهدی ببینید که از 14 قرن پیش به ارث برده‌اند. اگر به صنایع سنگی سنگی مشهد علاقه‌مند هستید، سری به «خانه تاریخی ملک» در خیابان امام خمینی بزنید.
فیروزهتراشی در مشهد
وقتی وارد بازار رضای مشهد می‌شوید، امکان ندارد که با کارگاه‌ها و مغازه‌های سنگ‌های زینتی روبه‌رو نشوید. بی‌جهت نیست که مشهد را «شهر گوهرسنگ‌ها» می‌دانند. اما آن‌چه که اصیل استان خراسان و مشهد است، فیروزه خراسانی‌ست؛ فیروزه نیشابور.
البته که نیشابور شهر فیروزه است، اما مشهد هم فیروزه و فیروزه‌تراشی‌های خود را دارد. می‌گویند فیروزه جزو قدیمی‌ترین سنگ‌های شناخته‌شده در دنیاست. رنگ سبزآبی فیروزه نیشابور هر دلی را می‌برد. وای از وقتی‌که روی یک انگشتر یا گردن‌آویز بنشیند و آن‌را چندین و چندبرابر زیباتر کند. البته که وقتی در بازار رضا و بازارهای مشهد راه می‌روید، می‌توانید سنگ‌های فیروزه را هم به تنهایی ببینید و بخرید و به سوغات ببرید.
وقتی در خیابان شیرازی به نزدیک چهارراه نادری می‌رسید هم، می‌توانید پیرمردهایی را ببینید که مجموعه‌ای از انگشترهای فیروزه و سنگ‌های قیمتی دیگر را برای فروش گذاشته‌اند. تماشای انگشترها عالمی دارد برای خودش. با این‌حال فیروزهتراشی از هنرهای قدیم مردم مشهد است که امروز هم به زیبایی روی زیورآلات و همین‌طور وسایل دیگر انجام می‌شود.
قالی‌بافی در مشهد
به موزه‌ی آستان قدس رضوی که می‌روید، می‌توانید نمونه‌هایی از نفیس‌ترین و زیباترین قالی‌های مشهد را در آن ببینید. قالی‌بافی به عنوان هنری اصیل در شهر مشهد قدمتی 500 ساله دارد. حاشیه‌های لاجوردی، رنگ لاکی و نقش‌های ترنج از نشانه‌های قالی مشهدی‌ست. قالی‌هایی که در آنها از بهترین پشم‌ها و رنگ‌های گیاهی استفاده شده و بهترین نمونه‌های قالی دستبافت اعلا در جهان هستند.
گفته می‌شود در گذشته قالی‌بافانی بوده‌اند که برای زیارت به مشهد می‌آمدند و در همین شهر یکی از کارهای ناب خود را می‌بافتند و می‌فروختند و می‌رفتند. این شده که بهترین بافت و نقش‌ونگار قالی در این شهر ماندگار شده است.
گلیمبافی در مشهد
گلیمبافی، هنر زنان روستایی‌ست که در کنار تمام کارهای روزانه‌شان، می‌نشینند و به صورت ذهنی شروع به بافت گلیم میکنند و نقش‌ونگاری بر آن می‌نشانند که از تخیل و ذوق‌شان سرچشمه می‌گیرد. به همین خاطر گلیم روحی تازه و سرشار از طبیعت در خود دارد. گلیم‌هایی با طرح حیوانات و طرح‌های هندسی ساخته‌ی دست زنان عشایر، کویرنشین، بومی و روستایی مشهدی است.
گلیم را با نخ پشمی یا کنفی می‌بافند. گلیم برخلاف قالی هیچ پرزی ندارد. امروز می‌توانید از بازارهای صنایع دستی مشهد این گلیم‌های زیبا را تهیه کنید که یا کار مشهد است یا قوچان یا شیروان که مراکز بافت گلیم در استان خراسان‌اند و البته اگر سری به طرقبه بزنید هم می‌توانید گلیم‌های خراسانی بسیار زیبایی به عنوان سوغات مشهد بخرید.
پوستیندوزی در مشهد
پوستیندوزی هنری هزارساله‌ی مشهدی‌هاست. مشهدی‌های قدیم، پوست گوسفندان را جدا کرده و با روش‌های خاصی آنها را دباغی می‌کردند. پوست به‌دست‌آمده، بعد از دباغی آماده بود برای دوخته‌شدن و تبدیل‌شدن به هرآنچه هنرمند پوستین‌‌دوز بخواهد خلق کند.
امروز هم روال کار همین‌طور است و بیشتر در شاندیز و قوچان انجام می‌شود. بنابراین اگر به بازارهای طرقبه و به‌خصوص شاندیز سری بزنید، می‌توانید انواع‌واقسام هنرهای هنرمندان پوستین‌‌دوز مشهدی را ببینید و به عنوان سوغات مشهد با خود ببرید؛ پالتو، کلاه، دستکش، جلیقه، شال‌گردن و به غیر از این‌ها سجاده، پادری و کف‌پوش‌های پوستینی را هم می‌توانید به عنوان سوغات بخرید.
نمدبافی در مشهد
نمدبافی هنری‌ست که به بسیاری از شهرهای ایران تعلق دارد. هرجا که درآمد مردمش از دامداری باشد، نمدبافی هم در آنجا رونق دارد. در بازارهای طرقبه و شاندیز مشهد هم که راه می‌روید، می‌توانید انواع‌واقسام صنایع دستی نمدی را ببینید: کلاه، لباس، زیرانداز و چیزهای دیگری که هنرمندان بومی از پشم گوسفند تهیه کرده‌اند. گاهی بر اساس نوع کالایی که می‌خواهند درست کنند، رنگ‌هایی به پشم گوسفندان افزوده‌اند. سپس نمد را با کف و صابون روی زمین آن‌قدر غلتانده‌اند که پشم‌ها در هم تنیده شوند و آماده تبدیل شده به کالایی منحصربه‌فرد شوند.
ارغوانبافی در مشهد
ارغوانبافی هم مثال هرکارهتراشی، هنری‌ست که فقط به مشهدی‌ها اختصاص دارد. در دره‌ی مایان طرقبه که نزدیک مشهد است، درختچه‌هایی می‌روید که ارغوان نام دارند. مردم طرقبه چوب‌های نازک این درختان را جمع میکنند و با بافتن آنها به هم، سبدهایی زیبا می‌سازند. به این هنر «ارغوانبافی» می‌گویند. امروز در بازارهای طرقبه می‌توانید انواع لوازم زیبا را ببینید که با ارغوان بافته شده‌اند. تمشای دره صورتی‌رنگ ارغوان در بهار هم از تفریحات اهالی مشهد است. اگر به مشهد سفر می‌کنید و قصد خرید سوغاتی خاص مشهدی‌ها را دارید، از محصولات ارغوانبافی بخرید.
سماورسازی در مشهد
می‌گویند نوه‌ی نادرشاه افشار که شاهرخ نام داشت برای اولین‌بار سماور را وارد ایران کرد و کم‌کم سماور به جاهای مختلف ایران هم رفت. امروز سماورسازی در مشهد تبدیل به یکی از هنرهای اصلی و صنایع‌دستی بومی شده است. در بازار که راه می‌روید، می‌توانید انواع سماورهایی را ببینید که به زیبایی ساخته شده‌اند و رویشان نقش‌ونگار زیبایی کار شده است. خب! چه می‌شود کرد؟ شاید شما هم عاشق چای لب‌سوز هستید و خرید سماور را یک سوغات بی‌نظیر می‌دانید.
آینه‌کاری مشهد
وارد حرم امام رضا (ع) که می‌شوید به غیر از حال‌وهوای معنوی حرم آن‌چه که شما را مسحور خود می‌کند آینه‌کاری‌های زیبای آن است. این هنر دست هنرمندان مشهدی‌ست که این‌طور زیبا بر رخ حرم نشسته تا حال هر زائری را دگرگون کند و خودش را هزارتکه ببیند بر سقف بلند حرم.
شهر مشهد به دلیل زیارتی بودنش و ساختن مساجد و امکان متبرکه این هنر را در میان هنرمندانش دارد و اگرچه بردن گچ‌بری‌های آینه‌کاری‌شده به عنوان سوغات مشهد، کمی غیرمعمول به‌نظرمی‌آید، اما چه می‌شود کرد؟ مشهد است و سوغاتی‌هایش.
این از سوغاتی‌های نفیس و ارزشمند مشهد، اما سوغات مشهد فقط در این‌ها خلاصه نمی‌شود. این شهر سوغاتی‌های خوراکی متنوعی هم دارد که در ادامه به آن پرداخته‌ایم:
سوغات خوراکی مشهد
تقریبا همه مردم ایران و کشورهای همسایه که زیاد به مشهد سفر میکنند، نبات و زرشک و زعفران را به‌عنوان سوغات خوراکی مشهد می‌شناسند. غافل از اینکه این شهر زیبا ره‌آورد‌های خوشمزه دیگری هم دارد که نسبتا ناشناخته مانده‌اند. در ادامه چند مورد از سوغات خوراکی مشهد را معرفی می‌کنیم. پس به اسکرول‌کردن ادامه دهید تا با جلوه متفاوتی از سوغات مشهد آشنا شوید:
سوغات مشهد جیلی بیلی
اگر در اطراف حرم امام رضا (ع) به مغازه‌هایی که در حاشیه خیابان منتهی به حرم قرار دارند دقت کنید، فروشگاه‌هایی را خواهید دید که مخصوص فروش محصولاتی مثل خشکبار و تنقلات هستند. گلِ سرسبد این فروشگاه‌ها، شکلات‌های رنگی کوچکی هستند که جیلی بیلی نام دارند. جیلی بیلی‌ها در واقع نوعی شکلات با هسته پاستیلی هستند و خوشمزه‌بودن، قیمت مناسب و حمل راحتشان، از فاکتورهایی‌ست که باعث محبوبیت آنها نزد گردشگران و زائران به عنوان سوغات مشهد شده است.
طعم‌دارترین سوغات مشهد؛ زنجبیل
معروف‌ترین ادویه شهر مشهد زعفران است. اما مطمئن باشید در مشهد زنجبیل‌های تازه و مرغوبی پیدا می‌کنید که باوجود خریدن زعفران، نمی‌توانید از خرید آنها چشم‌پوشی کنید.
زنجبیل یکی از پرخاصیت‌ترین ادویه‌هاست که در پخت غذاهای ایرانی اصیل از آن استفاده می‌شود. به‌علاوه خواص زیادی برای سلامتی و حتی درمان بعضی بیماری‌ها دارد. زنجبیل منبع فوق‌العاده‌ای از ویتامین‌های A، B، C، E، منیزم، پتاسیم، فسفر، آهن، کلسیم و ... است.
در اوایل زمستان معمولا در تمام میوه‌فروشی‌های مشهد می‌توانید زنجبیل تازه را پیدا کنید. در سایر فصل‌ها هم نوع خشک‌شده‌ی این ادویه در خشکبارفروشی‌ها و عطاری‌ها به‌وفور یافت می‌شود. در برخی فروشگاه‌ها می‌توانید از فروشنده بخواهید تکه‌های زنجبیل را خرد کرده و حتی آن را به پودر زنجبیل تبدیل کنند.
پرطرفدارترین سوغات مشهد؛ شکلات پیچی
یکی دیگر از خوراکی‌های خوشمزه‌ای که در شهر مشهد می‌توانید بهترین نوعش را پیدا کنید، شکلات‌های پیچی زنجبیلی هستند. طعم زنجبیلی این شکلات‌ها تندی و شیرینی را درکنار هم دارد و مهم‌ترین عامل محبوبیتش همین است. حتما در شهر مشهد این شکلات‌های خوشمزه و نوستالژیک را امتحان کنید و برای عزیزانتان سوغات ببرید. شکلات‌های پیچی زنجبیلی در کنار یک فنجان چای داغ، ترکیب فوق‌العاده‌ای‌ست که قطعا عاشقش می‌شوید.
خشکبار و آجیل مشهدی
آجیل و خشکبار جزو جدانشدنی سوغات مشهد و عضو اصلی میز پذیرایی ایرانی‌ها از مهمان است. بسیاری از ایرانی‌هایی که ترک وطن کرده‌اند، در سفر به مشهد از این نوع سوغات خوراکی مشهد می‌خرند و با خود به شهرشان می‌برند. آجیل مرغوب مشهدی شامل مغز گردو، آلوچه، بادام هندی، فندق، نخود و کشمش، عناب، پسته، چیپس‌های میوه، چلغوز و بسیاری چیزهای دیگر است که می‌توانید آن را در فروشگاه‌های اطراف حرم، بازار رضا، زیست‌خاور، بازار بعثت و دیگرجاها پیدا کنید. البته حواستان باشد که تازه و مرغوب باشند.
سوغات مشهد چی بخرم؟
خوشبختانه صنایع دستی و سوغات مشهد به قدری متنوع و زیبا هستند که برای هر جنسیت و سلیقه‌ای می‌توانید بهترینِ آن را پیدا کنید. اما اگر دغدغه خرید سوغات دارید، ادامه‌ی این مطلب برای شماست:
سوغات مشهد برای مردها و پسرها
اگر می‌خواهید از مشهد سوغاتی‌ای بخرید که با سلیقه مردان و پسرها (چه پیر و چه جوان)، جور در بیاید، پیشنهاد ما برایتان انگشتر نقره با نگین عقیق و تسبیح از گوهرسنگ‌های ارزشمندی‌ست که می‌توانید در بازار رضا نمونه‌های عالی آن را پیدا کنید. خریدن عطر هم برای آقایان ( و همچنین خانم‌ها) پیشنهاد مناسبی‌ست.
سوغات مشهد برای دخترها و خانم‌ها
برای خانم‌ها و دختر‌خانم‌ها از شهر مشهد فیروزه بخرید. سنگ خوش‌رنگ و ارزشمند فیروزه از معادن فیروزه نیشابور استخراج می‌شود و با هنر‌دست جواهرسازان مشهدی به زیوآلات نفیس و زیبا تبدیل می‌شود. انواع گوشواره و گردنبند نقره با سنگ‌های زینتی چون فیروزه نیشابور، عقیق خراسانی، زمرد و لاجورد و یاقوت را می‌توانید از مشهد بخرید و به عنوان سوغاتی ببرید. برای خانم‌هایی که به خانه بخت می‌روند، خریدن ظروف هرکاره، تابلوفرش و جانماز و سجاده نفیس هم پیشنهاد می‌شود.
سوغات مشهد را از کجا بخرم؟
در این قسمت بهترین مکان‌ها برای خرید سوغات مشهد را به شما معرفی می‌کنیم:
- بازار بزرگ رضا: حد فاصل میدان بیت‌المقدس و میدان 17 شهریور
- بازار بین‌المللی بعثت: مشهد، طرقبه، خیابان صاحب‌الزمان
- مجتمع تجاری-گردشگری الماس شرق: انتهای بلوار خیام شمالی
- مرکز خرید زیست خاور: میدان شریعتی
کلام آخر
کلام آخر این است که برای خرید سوغات مشهد به مراکز خرید نزدیک حرم سری بزنید و بودجه خود را به خرید کالاهای نفیس و دست‌ساز بومی این شهر اختصاص دهید تا هم به معیشت جامعه بومی کمک کرده باشید و هم یک کالای اصیل به عنوان سوغات مشهد خریده باشید.
