روستای سنگ تراشان؛ روستایی به قدمت عصر آهن
- ...
- ...
- تعداد کلمات
با خواندن این مطالب شگفت‌زده خواهید شد! می‌خواهیم سفری به یکی از مغفول‌ترین روستاهای ایران داشته باشیم. حال که پذیرفته و با من همراه شده‌اید ورود شما را به ماسوله لرستان خوش‌آمد می‌گوییم. روستای سنگتراشان؛ روستایی شگفت‌انگیز در سرزمین آبشارها، لرستان.
از خرم‌آباد که دور شوید به دره‌ی کشور خواهید رسید؛ دره‌ای که این نگین درخشان را در دل خود جای داده‌است. این روستا توسط دوکوه «تاف و هشتاد پهلو» که یکی در شرق وجنوب شرق و دیگری در جنوب و جنوب غرب قراردارد، درآغوش گرفته شده است. معرفی می‌کنیم این شما و این «روستای تاریخی سنگتراشان». با یوتراوز همراه شوید تا خاطره سفرمان به سنگ تراشان را مرور کنیم.
آنچه از خاطره سفر ما به روستای سنگ تراشان می‌خوانید:
- نام دیگر روستای سنگ تراشان چیست؟
- سنگتراشان پله‌کانی
- کهن‌سال‌های 400 ساله
- سنگتراشان در اقیانوسی از ابر
- مفرغ‌هایی با قدمتی به بلندای رشته کوه زاگرس
- آیین‌های روستای سنگتراشان
- زمان مناسب برای سفر به سنگتراشان کی است؟
نام دیگر روستای سنگتراشان چیست؟
چنین نقل است که در گذشته این روستا را «او شه» می‌نامیدند. داستان شکل‌گیری آن هم به دوره پادشاهی رضاشاه پهلوی باز می‌گردد. زمانی‌که مردم با اعتماد به وعده‌ی رضاشاه مبنی بر عبور خط راه‌آهن به این روستا نقل مکان کردند. راه‌آهن درست از میان این روستا عبور می‌کرد. مردم روستای اوشه در بدو ورود متوجه معدن‌های بسیاری شدند که در اطراف آنها قرار داشتند و کارگرانی که مشغول به کار بودند. بنابراین تصمیم گرفتند که این روستا را سنگتراشان بنامند؛ نامی که در دل تاریخ ثبت شد و به یادگار ماند.
سنگتراشان پله‌کانی
تصور کنید در یکی از اقامت‌گاه‌های روستای سنگتراشان بعد از طی مسافتی نسبتا طولانی، شب را به صبح بگذرانید. صبح با صدای هیاهو و جنبش اهالی روستا و مرغ وخروس‌ها ازخواب بیدار شوید، درب خانه را باز کنید و هوای پرطراوت روستا را مهمان ریه‌های خود کنید. چشم که بازکنید خود را برروی سقف خانه‌ی همسایه‌ی پایینی وحیاط اقامتگاه خود می‌یابید، این‌جا خبری از حصار و دیوار نیست، چرا که این‌جا همان ماسوله است اما به سبک سنگتراشان. به قول شاعر «بی‌گمان در ده بالادست، چینه‌ها کوتاه است...».
کهن سال‌های 400ساله
در کوچه پس کوچه‌های روستا که قدم بزنید صدای دلنشین قطرات آب گوشتان را نوازش خواهد کرد! تعجب نکنید این صدای هیاهوی آبشار‌های نوژیان و وارک است که در حوالی روستا قرارگرفته‌اند. آبشارها چه شعر‌ها که برای سنگتراشان نگفته‌اند! درکنار صدای گوش‌نواز آبشارها و صدای لالایی برگ‌ها می‌توانید جست و خیز خرگوش‌ها و حرکت کبک‌ها را به تماشا بنشینید. علاوه بر این‌ها موجودات چهارپای دیگری چون شغال، گرگ، روباه و سنجاب کوهی که زیستگاه آنها همین روستای سنگتراشان است را به وفور میبینید.
در سنگتراشان درخت‌های بلوطی وجود دارند که بیش از 400 سال از رویش آنها می‌گذرد. بهار سنگتراشان با آن دسته گل‌ها و گیاهان رنگارنگ و درختان سایه گستر بلوط، از یادبردنی نیست. این روستا زیستگاه سنجاب‌های کوهی هم هست. شمار سنجاب‌های سنگتراشان چنان بالا است که به هر گوشه و کناری سر می‌کشند و برو بیایی همیشگی در میان درختان بلوط دارند. باغ وحش بدون بلیط را تجربه کنید! چه لذتی دارد تماشای حیات‌وحش بدون حصار و نرده! درخت کهن‌سال بلوط که قدمتی 400 ساله دارد صدایتان می‌زند تا بنشینید و در سایه‌اش گوشی شنوا بشوید برای حرف‌های ناگفته‌اش! هم‌صحبتی شما که با بلوط پیر به پایان رسید، سری به آراز بزنید!
آراز غاری مصنوعی و ساخته‌ی دست بشر است؛ شاید هم اولین غار مصنوعی در ایران باشد! غار آراز دارای پله‌های فراوانی در چند طبقه است. دوتالار بسیار بزرگ و باشکوه زیبایی این غار را دوچندان کرده‌‍‌‌است.
سنگتراشان در اقیانوسی از ابر
سنگتراشان که در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته است در فصل بهار و پس از بارش باران دریایی از ابر را به روی زمین می‌آورد. قدم به قدم در روستا با ابرها همراه شوید و قطرات باران را روی صورتتان احساس کنید. سرتان را بالا بگیرید و به آسمان نگاه کنید تا محو اقیانوس شگفت‌انگیز ابرها همراه باقطره های باران شوید! حال به تماشای اقیانوس ابر و باران بنشینید. در کمتر از لحظاتی روستا پنهان می‌شود؛ آن اندازه پنهان که همه‌چیز رازآمیز به گمان می‌رسد. چه دقایق هیجان‌انگیزی که شما را با آرامشی ناب پیوند خواهند زد. سنگتراشان جایی است که شعر سهراب را در ذهن تداعی می‌کند: «چتر‌ها را باید بست، زیر باران باید رفت».
مفرغ‌هایی با قدمتی به بلندای رشته‌کوه زاگرس
ازجاذبه‌های طبیعی و حیرت‌انگیز روستای سنگتراشان که گذر کردید، سری به جاذبه‌های تاریخی آن بزنید. سنگتراشان با آن اشیاء مفرغی مکان محبوبی برای تاریخ‌دوستان خواهد بود. این روستا علاوه‌بر طبیعت زیبایی که دارد در دل خود یک تمدن کهن را جای داده است. باستان‌شناسان و تاریخ‌شناسان باکندوکاوهایی طی چند مرحله توانسته‌اند به جذابیت‌های این روستا، تاریخی بودن آن را هم اضافه کنند! چطور؟ باکشف 2000 اشیاء مفرغی که قدمت آنها به هزاره‌ی سوم پیش از میلاد باز می‌گردد. گنجینه بی‌بدیلی از مفرغ‌ها را در سنگتراشان به نظاره بنشینید.
راستی! اصلا مفرغی که از آن حرف می‌زنیم به چه معناست؟ بیایید با معنی کامل این کلمه با توجه به «فرهنگ معین» بیشتر آشنا شویم. مفرغ ترکیبی از دو فلز با اهمیت، یعنی مس و روی است که ترکیب این دو، رنگ‌های دلربایی همچون سرخ کم‌رنگ و نارنجی را به وجود می‌آورد. آثاری که از این روستا به دست آمده به تمدن کاسی‌ها باز می‌گردد.
اشیاء مفرغی انواع مختلفی دارند؛ از جمله لگام، آویز‌ها، گوشواره، گردنبند، قزن قفلی که بسیاری از آنها با نقش‌هایی مذهبی به زیبایی آراسته شده‌اند. اگر هوس دیدن این اشیا را داشتید سری به قلعه فلک الافلاک درخرم آباد بزنید و از تماشای آنها لذت ببرید. علاوه براشیاء مفرغی این روستا دارای معبدی 3000 ساله است که درگذشته محل عبادت مردمان این دیار بوده است. امروزه این معبد درمعرض دید تاریخ‌شناسان و تاریخ‌دوستان قرارگرفته است.
آیین‌های روستای سنگتراشان
در این روستای هزارنقش با مردمان خون‌گرم و مهمان‌نواز و با قدمتی تاریخی، مراسم خاص وسنتی بسیاری هم برگزار می‌شود. زندگی در این روستا جاری است! یکی از مشهور‌ترین این مراسم‌ها، مراسم «اسپندچینی» است. مراسمی که توسط زنان این روستا سالی یک‌بار انجام می‌شود.زنان روستا شانه‌به‌شانه هم به سمت بیشه‌زارها رفته و به جمع‌کردن بوته‌های اسپند مشغول می‌شوند و در انتها برای دورکردن چشم بد اسفندها رادود می‌کنند.
این‌همه تاریخ که در یک مراسم جای نمی‌گیرد. قالی تکانی را نیز سر فرصت ببینید و لذت ببرید. ازمراسم تاریخی که بگذرید، مراسمی که تاریخ و درس‌ها با خود به همراه دارند، هنردست زنان سنگتراشان را نباید فراموش کرد. از بافت قالی‌های هزار نقش‌ونگار، جاجیم و گلیم‌های رنگارنگ گرفته تا تهیه دوغ وکشک، عسل، روغن‌های حیوانی که کاملا ارگانیک و باکیفیت هستند. میانه‌‌تان با صنایع‌دستی و محصولات محلی چطور است؟
زمان مناسب برای سفر به سنگتراشان
برای کسانی که اهل سفر هستند و مقصد جذابی چون سنگتراشان را برای سفر برگزیده‌اند حرف‌ها داریم! بهترین زمان سفربه این روستا فصل زیبای بهاراست؛ آن‌زمان که زیبایی‌های سنگتراشان بیش‌از پیش جلوه‌گری می‌کند و شما اهالی روستا را با لباس پوشیده ازگل‌های رنگارنگ ودلربای بهاری میبینید. سنگتراشان کلی بنفشه، ختمی، بابونه، آویشن، شنگ وکنگر دارد. با خواص گیاهان دارویی که آشنایی دارید؟
